İnönü Zaferlerinin Samsun ve Bafra Halkı Üzerindeki Algısı

Kurtuluş Savaşı, Türk ulusunun var olma mücadelesi ve son kale savunmasıdır. 1815 Viyana Kongresi'nde batılı Emperyalist güçler Osmanlı'ya hasta adam teşhisi koyarak 1918'de Mondros Mütarekesi ile paylaşmaya başlamışlardır. Böyle bir ortamda yediden- yetmişe genç -ihtiyar,kadın-erkek ,çoluk-çocuk bütün Türk milleti Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde bir ölüm kalım mücadelesine girişmiştir. Türk Kurtuluş Savaşı'nda en önemli mücadelenin verildiği yer batı cephesi olmuş ,cephede Yunanlılarla ve dolaylı olarak da İtilaf devletleri ile savaşılmış, kazanılan zaferlerle düşman yurttan atılıp Milli Mücadele zaferle sonuçlanmıştır.

Batı Cephesi'nde düzenli bir ordunun kurulmasından sonra gerçekleşen ilk savaş olan 6 -11 Ocak 1921'de Türk kuvvetleri ile Yunan ordusu arasında gerçekleşen I. İnönü Muharebesi, başarıyla sonuçlanmıştır.Bu zafer, Düzenli ordunun ilk zaferidir.Halkın meclise ve orduya olan güveni artmıştır. Kurtuluş Savaşı'nın kazanılacağına olan İnanç güçlenmiştir.

I.İnönü zaferi sonrası Samsun’dan T.B.M.M’ne tebrik telgrafları çekilmiş, kahraman Türk ordusuna yardımlar toplanarak dualar edilmiştir.

Samsun’dan Birinci İnönü Zaferini Tebrik Telgrafı

“Türkiye Büyük Millet Meclisi Garp Ordusu Kumandanı Miralay İsmet Beyefendi’ye 12 Ocak 1921 Ordumuzun vahdetini temin eden büyük hareketiniz muhitimizde memnuniyet yarattı. Kumandanız altında bulunan garp ordumuzun en yakın zamanda gayesine erişeceğine imanımız vardır. Allah’ımdan muvaffakiyetler dileriz efendim.’’

Sivas İstiklal Hâkimi Saruhan Mebusu Mustafa

Samsun’da Kırk Beş Bin Lira Yardım Toplandığına Dair Canik Mebusu Emin Bey’den Gelen Telgraf:

“Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine 15 Ocak 1921

1- Samsun’daki mesai ve mahkemeler hal ve fasl edilerek muvasalat edildi.

2- On Beşinci Fırka’nın elbise ihtiyacını temin için Samsun eşraf ve tüccarları tarafından tertip edilen müsamere muvaffakiyetle icra edilmiş ve o esnada gelen Garp cephesindeki muzafferiyet haberinin ahali üzerinde hâsıl eylediği sevinç ve iftihar hisleri neticesinde müsamere hâsılatının kırk bin liraya ulaştığı malûmat olarak arz olunur.’’

Amasya’da Büyük Millet Meclisi İstiklâl Mahkemesi Heyeti Canik Mebusu Emin, Bursa Mebusu Hasan Tahsin, Saruhan Mebusu Mustafa Necati.”

Samsun’dan Türkiye Büyük Millet Meclisine Destek ve Dua Telgrafı

“Türkiye Büyük Millet Meclisi Riyasetine 23 Şubat1921 Liva Genel Meclisi milletin sükûn ve itibarını ihya ve ala ve hakkını müdafaa eden fedakârlığını cihana fiilen ispata bir vazife ile vesile olan Büyük Millet Meclisi’ni Samsun Livası halkının sonsuz şükran ve saygılarımızın arzı ve iblağına karar verdik ve milli hükümetimizin şevketinin ve kudretinin ilerlemesi için dualar edildikten sonra müzakere son bulmuş olduğunu arz ederim.’’

Mutasarrıf İbrahim

I. İnönü'deki yenilgisine rağmen Yunanlılar Anadolu'daki amaç ve hedeflerinden vazgeçmiş değillerdir. Bu defa Yunanlılar 23- 31 Mart 1921'de Türk Kuvvetleri ile karşı karşıya geldiler II. İnönü Savaşları olarak tarihe geçmiş olan bu muharebede bir kez daha hayal kırıklığına uğradılar.Yunan çekilişini Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa 1 Nisan 1921'de Metristepe’den Ankara'ya telgrafla şu şekilde bildirmiştir. ‘’ Düşman binlerce maktülleri ile doldurduğu muharebe meydanını silahlarımıza terk etmiştir.’’ şeklindedir .Mustafa Kemal Atatürk bir telgrafla İsmet Paşaya şu cevabı vermiştir.’’ Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz ‘’şeklinde olmuştur.

Zafer Anadolu'da halk arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde ve basında da büyük yankılar uyandırmıştır Anadolu’da halk zaferi kutlamaya başlamıştır. 1 Nisan 1921'de Eskişehir'de 10.000 kişi toplanarak büyük bir miting tertip etmişlerdir. 2 Nisan cumartesi günü Ankara halkı Türkiye Büyük Millet Meclisi önünde büyük bir miting düzenlemiş ve mitingin sonunda Hamdullah Suphi önderliğinde İstiklal Marşı hep bir ağızdan söylenmiştir. Yurtta bu gelişmeler olurken Samsunda neler yaşanıyordu. Aynı heyecan ve coşku Samsun’da da vardı.

Samsun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 2 Nisan Günü toplantısında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin tebrik edilmesine dair şu telgrafı göndermiştir.

‘’İslam nüfusunun hürriyetinin kurtulması, büyük ve soylu Türk milletinin masumiyeti İstiklalini temin gayesine etki eden bu son muzafferiyet İslam tarihinin de parlak bir sayfada yer alacaktır. Bu büyük zaferde gazilerimizi,Türkiye Büyük Millet Meclisini en samimi duygularla tebrik eder, hatıralarımız da ve milletin kalbinde yaşayacak şehitlerimizin,yüce ruhlarına da fatihalar armağan ederiz.’’

Ayrıca Samsun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti bir şükran duygusu olarak Mustafa Kemal Paşa Refet Paşa ,Fevzi Paşa Hazretlerine 4500, Garp cephesi komutanlarına 11.000 olmak üzere toplam 15.500 adet ekstra sigaranın takdim edilmesine karar vermiştir.

Bafra’dan İkinci İnönü Zaferi Üzerine Gönderilen Tebrik Telgrafı

“Müdafaa-i Milliye Vekâletine 2 Nisan 1921 İnönü muzafferiyetini müjdeleyen ajans Bafra’ya gelir gelmez bütün memleket şanlı bayrağımızla donatıldı, dükkânlar kapatıldı, mektep talebeleri vatan marşlarını teganni ederek çarşıları dolaşıyor. Vatan, memleket, istiklal uğrunda harp eden nihayet düşmanlarımızı kaçıran kahraman ordumuzun ümera, zabitan ve efradını fırkam ve Bafra halkı namına tebrik ve bu vesile ile saygılarımı takdim ederim efendim.’’

On Beşinci Fırka Kumandanı Veysel

İkinci İnönü Muzafferiyeti Münasebetiyle Bafralıların Orduya 4 Bin Kilo Tütün Hediye Ettiklerine Dair On Beşinci Fırka Kumandanlığının Telgrafı

‘’Ankara Büyük Millet Meclisi Hükümeti Reisi Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine 3 Nisan 1921 İnönü Muzafferiyetini tesid ettiklerini arz ettiğim Bafra ve Alaçam ahalisi derhal içtima ederek şeci ve kahraman kıtaatımıza bir hediye takdimine teşebbüs etmişler ve tütünden başka lâyık bir hediyeleri olmadığından o anda 4 bin kilo tütün cemetmişlerdir.Samsun Reji Fabrikasında tütünün sigara halline ifrağ edilerek takdim kılınacağını arz ederim’’

On Beşinci Fırka Kumandanı Kaymakam Veysel

Bafra’dan İkinci İnönü Zaferi’ni Tebrik Telgraf

“Kumandan Paşa Hazretlerine 4 Nisan 1921 İnönü müdafaasını kutlayan Bafra ve Alaçam ahalisi derhal toplanarak dört bin kilo tütün hazırlayarak bunların tütün ve sigara haline getirilip cephedeki kıtalara verilmek üzere Ankara’ya göndereceklerini bildirmişlerdir.

15. Fırka Kumandanı Veysel

Bu tür yardımlar Anadolu'nun her tarafında görülmüş, özellikle İstanbul'da mitingler yapılmış Kızılay için yardım toplanmıştır. Padişah bile yardımda bulunarak şehitler için mevlit okutmuştur.Bu zaferden sonra Veliaht Abdülmecid Efendi'nin oğlu Şehzade Ömer Faruk Efendi Anadolu hareketine katılmak için İnebolu'ya gelmiştir.

II İnönü zaferi ülke genelinde büyük bir heyecan yaratmış ve coşkuyla kutlanmıştır. Bunun sebebi yakın Türk tarihinde mağlubiyetleri çokluğu yüzünden moral çöküntüsü içine giren Türk milletinin zaferle birlikte bu ruh halinden aniden kurutulmasıyla açıklanabilir bu zor yıllarda her Zafer Anadolu'da Türk varlığının adeta kendini tayin edebilecek bir değer taşımaktadır.İnönü zaferleri sonrası tüm yurtta duyulan heyecan ,bağımsızlığa olan inanç ,milli mücadelenin başladığı Samsun’da da en etkili şekilde görülmektedir. Karanlık günlerdeki inanç ,Türk ulusuna en büyük meşale olmuştur.

Sevgi-Selamlar

Emin Günaydın

Tarihçi-Sosyolog